TÜRKİYE'NİN BARIŞI DESTEKLEME HAREKÂTINA KATKILARI

Soğuk Savaş sonrası dönemde terörizm ve kitle imha silahlarının yayılması gibi risk ve tehditlerin yanı sıra, ülkesel ve bölgesel kriz ve çatışmalar ön plana çıkmış; bu kapsamda barışı destekleme harekâtlarında artış olmuştur.

Atatürk, 1937 yılında Ankara'yı ziyaret eden Romanya Dışişleri Bakanı ile yaptığı görüşmede dünya siyasetine değinmiş ve düşüncelerini şöyle ifade etmiştir:

"İnsanlığın hepsini bir vücut ve her milleti bunun bir organı saymak icap eder; bir vücudun parmağının ucundaki acıdan, diğer bütün organlar etkilenir; dünyanın herhangi bir yerinde bir rahatsızlık var ise bundan bana ne? dememeliyiz; böyle bir rahatsızlık varsa tıpkı kendi aramızda olmuş gibi onunla meşgul olmalıyız."

Ulu Önder Atatürk'ün yukarıda belirtilen sözleri doğrultusunda Türkiye, barışı destekleme görevlerine uluslararası yükümlülükleri, milli menfaatleri, imkân ve kabiliyetleri çerçevesinde iştirak etmektedir.

Türk Silahlı Kuvvetlerinin katkı sağladığı barışı destekleme faaliyetlerini, birlik olarak iştirak edilen barışı destekleme harekâtları ve personel ile iştirak edilen uluslararası gözlemci görevleri olmak üzere iki ana başlıkta toplamak mümkündür.

GEÇMİŞ DÖNEMLERDE İCRA EDİLEN HAREKÂTLAR:

Dünya barışının korunmasına yönelik Türkiye'nin katkısı, Kore Savaşı'na katıldığı 1950 yılında başlamaktadır.

BM Somali Harekâtı (UN Operation in Somalia - UNOSOM)

Somali'de düşmanlıkların durdurulması ve insani yardım harekâtı için güvenli bir ortam sağlanması maksadıyla BM Güvenlik Konseyi'nin 794 sayılı kararı uyarınca, Birleşik Görev Kuvveti (Unifed Task Force-UNITAF) adı altında icra edilen insani yardım ve barışı koruma harekâtına 02 Ocak 1993-22 Şubat 1994 tarihleri arasında bir mekanize bölükle iştirak edilmiştir. UNITAF harekâtının UNOSOM II olarak yeniden düzenlenmesi ile birlikte oluşturulan barış gücünün komutanlığını 04 Mayıs 1993-18 Ocak 1994 tarihleri arasında bir Türk korgenerali yapmıştır.

BM Bosna-Hersek Koruma Gücü (UN Protection Force-UNPROFOR) - NATO Uygulama/İstikrar Kuvveti (NATO Implementation Force-IFOR/NATO Stabilization Force-SFOR)

Bosna-Hersek sorununa çözüm bulmak maksadıyla, öncelikle emniyetli bölgeler tesis edilmesi ve bunların korunması için, BM Güvenlik Konseyi'nin 23 Şubat 1992 tarihli ve 743 Sayılı Kararı ile tesis edilen askerî güce (UNPROFOR) Türkiye, 04 Ağustos 1993-31 Aralık 1995 tarihleri arasında alay seviyesinde mekanize birlik görevlendirmiştir.

Dayton Barış Antlaşması (14 Aralık 1995)'nın uygulanması görevinin NATO'ya verilmesi üzerine, önce Uygulama Kuvveti (IFOR) ve müteakiben İstikrar Kuvveti (SFOR) teşkil edilerek bölgede harekât icra edilmiştir.

Türkiye, UNPROFOR'a tahsisli alayını takviye ederek tugay seviyesine çıkarmış ve 20 Aralık 1995'ten itibaren bu tugayını IFOR'a tahsis etmiştir. IFOR harekâtının 20 Aralık 1996 tarihinde tamamlanması ve SFOR harekâtının teşkil edilmesini müteakip, bu tugay İstikrar Gücü'ne tahsis edilmiştir.

Bölgede zaman içinde yaşanan iyileşmelere paralel olarak, SFOR'da kuvvet indirimi yapılmış, bu kapsamda Türkiye'nin tugay seviyesindeki katkısı da kademeli olarak tabur seviyesine düşürülmüştür. İstikrar Gücü'nün görevi, 02 Aralık 2004 tarihinden itibaren Avrupa Birliği'nin teşkil ettiği Avrupa Birliği Gücü (EUFOR)'nün yürüttüğü ve halen devam eden Althea Harekâtına devredilmiştir.

Sharp Guard Harekâtı

Eski Yugoslavya Federal Cumhuriyeti'ne yönelik ekonomik yaptırımların ve silah ambargolarının desteklenmesi maksadıyla, UNPROFOR ve IFOR Harekâtı paralelinde, BM Güvenlik Konseyi'nin 713, 757, 787, 820 ve 943 Sayılı Kararları (1992) ile Adriyatik'te Akdeniz Daimî Deniz Gücü (STANAVFORMED) tarafından Sharp Guard Harekâtı icra edilmiştir.

Türkiye, 13 Temmuz 1992 - 02 Ekim 1996 tarihleri arasında harekâta TCG Kocatepe muhribi ile katkı sağlamıştır.

"Deny Flight"/"Deliberate Forge"/"Joint Guardian" Harekâtı

Türkiye, Bosna-Hersek'te görevlendirilen Birleşmiş Milletler Koruma Kuvveti, NATO Uygulama Kuvveti ve NATO İstikrar Kuvvetinin hava desteğini sağlamak için oluşturulan hava gücüne de katkı sağlamıştır. Eski Yugoslavya hava sahasının kontrolü için tesis edilen "Deny Flight" harekâtına 12 Nisan 1993 ve 21 Aralık 1995 tarihleri arasında İtalya'da konuşlandırdığı bir F-16 filosu ile iştirak etmiştir.

"ALBA" Harekâtı

Arnavutluk'taki olaylar üzerine, bu ülkeye yapılacak insani yardımın güvenle dağıtılabilmesi maksadıyla; BM Güvenlik Konseyi, 28 Mart 1997 tarihinde 1101 sayılı kararı almış ve AGİT'e yetki devrederek, İtalya'nın liderliğinde çok uluslu bir güç teşkil edilmiştir.

Türkiye, teşkil edilen çok uluslu güce 16 Nisan 1997- 01 Ağustos 1997 tarihleri arasında TCG Yavuz ve TCG Trakya fırkateynlerinin refakatinde, TCG Ertuğrul ve TCG Karamürselbey amfibi gemileriyle ve 753 askerî personel ile katkı sağlamıştır.

"Essential Harvest", "Amber Fox", "Allied Harmony", "Concordia" ve "Proxima" Harekâtları

Makedonya'daki silahlı güçleri silahsızlandırmak maksadıyla "Essential Harvest" harekâtı icra edilmiştir. Harekât kapsamında Makedonya'da oluşturulan çok uluslu tugaya, 27 Ağustos 2001 tarihinden itibaren bir bölük timi ile katkı sağlanmıştır. "Essential Harvest" harekâtı, 27 Eylül 2001 tarihinde sona ermiş ve Türk bölük timi 06 Ekim 2001 tarihinde Türkiye'ye geri dönmüştür.

Müteakiben NATO, Makedonya'daki uluslararası gözlemcilere destek sağlamak üzere yeni bir güç oluşturmuş ve 27 Eylül 2001 tarihinden itibaren "Amber Fox" harekâtına başlamıştır. Türkiye, bu gücün karargâhında yer almıştır. Harekâtın tamamlanmasının hemen ardından başlayan ve yine NATO komutasında 31 Mart 2003 tarihine kadar sürdürülen "Allied Harmony" Harekâtında ise karargâh personeli ile katkı sağlanmıştır.

Türkiye, AB tarafından devralınarak icra edilen ve "Concordia" adını alan harekâta 15 Aralık 2003 tarihinde personel katkısı sağlamıştır.

Türkiye, 15 Aralık 2003 tarihinde AB tarafından Makedonya'da teşkil edilen Proxima Polis Gücü'ne Jandarma personeli görevlendirmiş ve söz konusu personel görevi 15 Aralık 2005 tarihinde başarı ile tamamlamıştır.

BM Kongo Demokratik Cumhuriyeti Misyonu (UN Mission in the Democratic Republic of the Congo - MONUC)

BM Güvenlik Konseyinin 1279 sayılı kararına istinaden Avrupa Birliği (AB) tarafından Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde yapılan seçimler nedeniyle BM Kongo Demokratik Cumhuriyeti Misyonu (MONUC) 30 Temmuz-30 Kasım 2006 döneminde dört ay süre ile takviye edilmiştir.

Türkiye tarafından görevlendirilen bir adet C-130 askerî nakliye uçağı, 21 Temmuz-01 Aralık 2006 tarihleri arasında Libreville/Gabon'da görev yapmıştır. Ayrıca söz konusu harekât kapsamında, Almanya'da konuşlu Harekât Komutanlığı ile Libreville/Gabon'da konuşlanan Müşterek Kuvvet Hava Unsur Komutanlığında da birer subay görevlendirilmiştir.

BM Sudan Misyonu (UN Mission in Sudan - UNMIS)

BM Güvenlik Konseyinin 24 Mart 2005 tarih ve 1590 sayılı kararı ile BM Sudan Misyonu Sudan'ın başkenti Hartum'da teşkil edilmiştir. UNMIS, 27 Temmuz 2010 tarihinde kapatılmıştır.

Türkiye, bu misyona 25 Nisan 2005 ve 27 Temmuz 2010 tarihleri arasında karargâh personeli ile katkı sağlamıştır.

NATO'nun Irak'a Eğitim Desteği (NATO Training Mission Iraq - NTM-I)

NATO'nun Irak'a Eğitim Desteği, BM Güvenlik Konseyi'nin 1546 Sayılı Kararı ve NATO İstanbul Zirvesi "Irak Bildirisi"ne istinaden 2004 yılında tesis edilmiştir. Misyon, Aralık 2011 tarihinde sonlandırılmıştır.

Türkiye, NTM-I misyonuna 2004-2011 yılları arasında personel desteği sağlamıştır.

NATO Birleşik Koruyucu Harekâtı

Libya'da başlayan iç karışıklıkların uluslararası barış ve güvenliği tehdit etmesi neticesinde, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) tarafından 1970 ve 1973 Sayılı Kararlar (2011) alınmıştır. Bu kararlara istinaden NATO tarafından Libya'ya yönelik olarak başlatılan NATO Birleşik Koruyucu Harekâtına (Operation Unified Protector-OUP) Türk Silahlı Kuvvetleri unsurları, 29 Mart-31 Ekim 2011 tarihi arasında, dört fırkateyn, bir denizaltı, bir lojistik destek gemisi, altı F-16 hava savunma uçağı, iki KC-135 tanker uçağı, Özel Kuvvet karargâh personeli ile gemilerde konuşlu helikopterler, Su Altı Taarruz (SAT), Amfibi ve Sualtı Görev Timleri ile katılım sağlamıştır.

BM-Afrika Birliği Darfur Misyonu (UN-African Union Mission in Darfur-UNAMID)

NATO, Haziran 2005-Aralık 2007 tarihleri arasında Afrika Birliğine eğitim ve ulaştırma desteği sağlamıştır. Bu süreçte Türkiye 24-29 Ekim 2006 tarihleri arasında bir C-160 nakliye uçağı ile katkı sağlamıştır.

Türkiye, ayrıca UNAMID'e 2006-2011 yılları arasında personel katkısı sağlamıştır.

NATO Okyanus Kalkanı Harekâtı (Operation Ocean Shield)

Ticari trafiğin yoğun olduğu Somali açıkları ve Aden Körfezi’nde Ocak 2008’den itibaren artan deniz haydutluğu faaliyetleri neticesinde; Birleşmiş Milletler tarafından NATO’ya yapılan talep doğrultusunda Kuzey Atlantik Konseyi’nin aldığı kararla, Somali doğusunda Dünya Gıda Programı (World Food Program) gemilerine refakat maksadıyla Ekim-Aralık 2008 tarihleri arasında NATO Daimi Deniz Görev Grubu-2 (SNMG-2) “Müttefik Destek Harekâtı” (Operation Allied Provider) maksadıyla görevlendirilmiş ve bu harekâta Türk Deniz Kuvvetlerinden bir fırkateyn ile iştirak edilmiştir.

Harekât müteakip dönemde Aden Körfezi, Arap Denizi ve Somali Açıklarında deniz haydutluğu ile mücadeleyi de kapsayacak şekilde geliştirilerek “Okyanus Kalkanı Harekâtı” (Operation Ocean Shield) adını almıştır. Okyanus Kalkanı Harekâtı SNMG-1 ve SNMG-2 tarafından altışar aylık dönemler halinde dönüşümlü olarak icra edilmiştir. Türk Deniz Kuvvetleri tarafından Okyanus Kalkanı Harekâtına SNMG-2’ye tefrik edilen fırkateynler ve karargâh personeli ile destek sağlanmıştır.

Hazırlık Eylem Planı ihtiyaçlarına bağlı olarak NATO tarafından alınan karar doğrultusunda, Okyanus Kalkanı Harekâtı (Operation Ocean Shield-OOS) 15 Aralık 2016 tarihi itibarıyla sonlandırılmıştır.

BM Afganistan Yardım Misyonu (United Nations Assistance Mission in Afghanistan- UNAMA)

BM Afganistan Yardım Misyonu (UN Assistance Mission in Afghanistan-UNAMA), BMGK'nın 28 Mart 2002 yılında aldığı 1401 sayılı sayılı karara istinaden kurulmuştur. Türkiye, UNAMA'nın Kabil'deki ana karargâhına askerî danışman kadrosunda 2012-2015 yılları arasında bir karargâh personeli ile katkı sağlamıştır.

Etkin Çaba Harekâtı (Operation Active Endeavour)

Etkin Çaba Harekâtı (EÇH); ABD’ye yapılan 11 Eylül 2001 saldırılarını müteakip, NATO’nun 5’nci Maddesi kapsamında, terörizme karşı ülkelerin yüzer/dalar/uçar unsur katkıları ve Daimî Deniz Görev Grupları 1 ve 2 (SNMG1/SNMG2)’nin akın harekâtı (surge operations) desteği ile 26 Ekim 2001 tarihinden itibaren Akdeniz’de icra edilmiştir. EÇH’nın vazifesi; ittifakın birlikteliğini göstermek, terörizme karşı mücadele etmek ve harekât alanındaki terörist faaliyetleri caydırmak, engellemek ve bozmak maksadıyla harekât icra etmek olarak belirlenmiştir.

Harekâtın kuvvet ihtiyaçlarının, Akdeniz’de planlı görevleri nedeni ile intikalde bulunan gemiler, icra edilecek akın harekâtları ile deniz hava vasıtaları tarafından gerçekleştirilecek gözetleme faaliyetleri, harekâta hazır birlikler ve NATO-dışı ülkelerin katkıları ile sağlanması planlanmıştır.

Türkiye harekâta; 2015 yılı için, 10’ar günlük 2 dönem halinde bir denizaltı, limanda hazırlık durumunda bir korvet veya hücumbot, bir akaryakıt gemisi, keşif gözetleme ve havadan erken ihbar maksatlı uçuş görevleri, Aksaz Deniz Üssü ve Mersin limanının lojistik maksatlı kullanımı ile katkı sağlamaktadır. Ayrıca, Akdeniz’de muhtelif görevlerde bulunan milli kontroldeki unsurlarımız tarafından elde edilen bilgiler ile Karadeniz Uyumu Harekâtı ve Akdeniz Kalkanı Harekâtı kapsamında elde edilen istihbarat bilgileri ilgili NATO makamlarına aktarılmaktadır.

Harekât beşinci madde kapsamından çıkarılarak deniz güvenliği harekâtları çerçevesinde 09 Kasım 2016 tarihinden itibaren Deniz Muhafızı Harekâtına dönüştürülmüştür.

TÜRK SİLAHLI KUVVETLERİ TARAFINDAN HÂLEN KATKI SAĞLANAN HAREKÂTLAR:

Hâlihazırda Bosna-Hersek, Kosova, Afganistan, Lübnan, Irak ile Somali karasuları ve açıklarında icra edilen barışı destekleme harekâtlarına katkı sağlanmaktadır.

AB Althea Harekâtı (EU Operation Althea)

Bosna-Hersek’te barış gücü harekâtı görevi, BMGK’nın 1551 (2004) ve 1575 (2004) sayılı kararlarına istinaden 02 Aralık 2004 tarihinde Avrupa Birliği’nin teşkil ettiği Avrupa Birliği Gücü (European Force-EUFOR)'ne devredilmiştir.

Türkiye; AB liderliğinde 02 Aralık 2004 tarihinden itibaren icra edilen Althea Harekâtına hâlihazırda personel sayısı açısından en çok katkı yapan ikinci ülkedir. Türkiye harekâta bir manevra bölüğü ve beş irtibat-izleme timi ile toplam 242 personel katkısı sağlamaktadır. Türk Birliği, Saraybosna’da konuşludur.

NATO Kosova Gücü (Kosovo Force - KFOR)

BM Güvenlik Konseyinin 12 Haziran 1999'da aldığı 1244 sayılı karar ile NATO önderliğinde Kosova'da güvenliğin tesis edilmesi amacıyla Kosova Gücü (KFOR) oluşturulmuştur.

Türkiye, BM Güvenlik Konseyi kararının yayımlanmasından sonra gecikmeksizin Kosova`ya birlik göndermiş, bu kapsamda Türk Tabur Görev Kuvvet Komutanlığı (KTTGK), 01-13 Temmuz 1999 tarihleri arasında intikalini tamamlayarak, bugünkü Kosova Türk Temsil Heyet Başkanlığı (KTTHB)'nın çekirdeğini oluşturmuştur. O tarihten günümüze kadar TSK'nın Kosova`ya desteği her alanda sürekli olmuş, KTTHB bünyesinde görev yapan Türk askerî personeli, diğer ülkelerin birlikleri ve personeli ile yakın bir işbirliği içinde, kendisine verilen tüm görevleri başarı ile icra etmiştir.

KFOR harekâtı, halen 27 ( 19 NATO ve 8 NATO üyesi olmayan) ülkenin katkılarıyla ortalama 3.600 personelden oluşmakta ve iki çok uluslu muharebe grubu halinde icra edilmektedir. Merkezi Prizren'de konuşlu 321 personelden oluşan Kosova Türk Temsil Heyeti Başkanlığı kendisine bağlı bir motorlu piyade bölüğü, altı adet irtibat ve izleme timi ve destek unsurları ile Kosova genelinde görev icra etmektedir. Türkiye, ayrıca başkent Priştine'de konuşlu KFOR karargâhında etkin kadroları ile harekâtın sevk ve idaresine katkıda bulunmaktadır. Türkiye hâlihazırda harekâta destek veren ülkeler içerisinde personel yönünden en çok katkı veren beşinci ülke konumundadır. NATO’nun talebi üzerine tabur seviyesindeki bir birliğimiz 01 Eylül 2020 tarihinden itibaren KFOR bünyesinde Operatif İhtiyat Taburu olarak tahsis edilmiştir.

BM Kosova Misyonu (United Nation Interim Administration Mission in Kosovo- UNMIK)

UNMIK misyonu, BMGK'nın 10 Haziran 1999 yılında aldığı 1244 sayılı karara istinaden kurulmuştur. BM tarafından yapılan talebe istinaden, Türkiye'den bir subay, 2011 yılından itibaren BM Kosova Misyonu (UNMIK) Askerî İrtibat Subayı kadrosunda görev yapmaktadır.

Türkiye’nin Afganistan Uluslararası Güvenlik Yardım Kuvveti (International Security Assistance Force-ISAF) ve Kararlı Destek Misyonu’na (Resolute Support Mission-RSM) Katkıları

Güvenliğin sağlanmasında Afgan Geçici Yönetimi'ne destek sağlamak maksadıyla, 05 Aralık 2001 tarihli Bonn Anlaşması ve BM Güvenlik Konseyinin 20 Aralık 2001 tarih ve 1386 sayılı kararı ile Uluslararası Güvenlik Yardım Kuvveti (UGYK-ISAF) teşkil edilmiş ve 16 Ocak 2002 tarihinde İngiltere'nin liderliğinde göreve başlamıştır.

Güvenliğin sağlanmasında Afgan Geçici Yönetimi'ne destek sağlamak maksadıyla, 05 Aralık 2001 tarihli Bonn Anlaşması ve BM Güvenlik Konseyinin 20 Aralık 2001 tarih ve 1386 sayılı kararı ile Uluslararası Güvenlik Yardım Kuvveti (UGYK-ISAF) teşkil edilmiş ve 16 Ocak 2002 tarihinde İngiltere'nin liderliğinde göreve başlamıştır.

ISAF Harekâtının sorumluluk sahası başlangıçta sadece Afganistan'ın başkenti Kâbil ve çevresi ile sınırlıyken, BM Güvenlik Konseyi'nin 18 Ekim 2003 tarihli ve 1510 sayılı kararı ile tüm Afganistan'ı kapsayacak şekilde genişletilmiştir.

Türkiye, başlangıçtan beri, ISAF Harekâtına aktif katkıda bulunan ülkelerden biri olarak; Haziran 2002-Şubat 2003 tarihleri arasında 1300 personelden oluşan katkısı ile ISAF-II dönemine başarı ile liderlik etmiş, ISAF-VII döneminde 3’üncü Kor.K.lığı ile Şubat-Ağustos 2005 tarihleri arasında 30 ülkeden oluşan 1450’si Türk, 8000 personele komuta etmiş, aynı dönemde NATO komuta kontrol yapısı içerisinde bulunan Kabil Uluslararası Havaalanı da Türkiye tarafından işletilmiştir. 04 Ağustos 2008-04 Şubat 2009 tarihleri arasında ise 3’üncü Kor.K.lığının100 personeli ile ISAF Karargâhı desteklenmiştir. Ayrıca Ocak 2014 ayı itibarıyla bir yıl süreyle; 3’üncü Kor.K.lığıtarafından ISAF Karargâhları desteklenmiş ve ISAF Kur.Bşk.lığı görevi 3’üncü Kor.K. tarafından yürütülmüştür.

ISAF Harekâtının altı bölge komutanlığından biri olan Kâbil Bölge Komutanlığının lider ülke sorumluluğu Türkiye tarafından 01 Kasım 2009’da devralınmıştır. Bu görev birer yıllık sürelerle uzatılarak 31 Aralık 2014 tarihine kadar sürdürülmüştür.

Türkiye Afganistan'da; etnik kökeni ne olursa olsun halkın tamamına eşit yakınlıkta olacak şekilde, Afgan yönetimini desteklemek, Afganistan Milli Savunma ve Güvenlik Kuvvetlerini eğitmek ve Afganistan halkına güvenlik, istikrar ve gelişme konusunda yardım etmek maksadıyla bulunmaktadır. Türkiye'nin milli kısıtlamaları gereği; Türk birlikleri sorumluluk sahası dışında ve mayın temizleme, terörle mücadele ve uyuşturucuyla mücadele faaliyetlerinde görev almamaktadır.

Türkiye Afganistan’ın kuzeyinde Cevizcan ili Şibirgan ilçesinde kurduğu Bölgesel İmar Ekibi (BİE) ile 2010-2014 yılları arasında, Vardak ilinde kurduğu Bölgesel İmar Ekibi (BİE) ise 2006-2013 yılları arasında Afgan halkına destek sağlamıştır.

TSK'nın Afganistan'da üstlendiği birçok görevden birisi de Afgan Milli Savunma ve Güvenlik Kuvvetlerinin Afganistan'ın güvenliğini tek başına sağlayabilecek yeterliliğe ulaştırılmasıdır. Bu maksatla TSK tarafından Kabil'de açılan Gazi Askerî Eğitim Merkezinde 2010-2011 yılları arasında Afganistan Milli Ordusu Astsubaylarının temel eğitimleri Türkiye tarafından verilmiştir.

Uluslararası Güvenlik Yardım Kuvveti (International Security Assistance Force-ISAF) harekâtı 31 Ocak 2014 tarihinde sona ermiştir. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 12 Aralık 2014 tarihli ve 2189 (2014) sayılı kararı ile 01 Ocak 2015 tarihinde başlatılan Kararlı Destek Misyonu (KDM,Resolute Support Mission-RSM) ise muharip olmayan bir görevdir.

Türkiye KDM çerçevesinde;

- Başkent (Kâbil) Eğitim, Yardım ve Danışma Komutanlığı (Train, Assist and Advise Command-Capital-TAAC-C),

- Hamid Karzai Uluslararası Havaalanı (Hamid Karzai Afghanistan International Airport- HKIA) işletme ve kuvvet koruma hizmetleri,

Kuzey Eğitim, Yardım ve Danışma Komutanlığına (Train, Assist and Advise Command- North/TAAC-N) personel desteği sağlanması,

- KDM Karargâhına personel desteği sağlanması sorumluluklarını üstlenmiştir.

- KDM 2020-2021 döneminde Afganistan’daki toplam personel mevcudunun 648 civarında olması öngörülmektedir.

BM Lübnan Geçici Kuvveti (UN Interim Force in Lebanon-UNIFIL)

BM Güvenlik Konseyi'nin 11 Ağustos 2006 tarihli 1701 sayılı kararı gereği Lübnan'da barışın tesisi ve idamesi maksadıyla uluslararası bir güvenlik gücü oluşturulmasına karar verilmiş; 14 Ağustos 2006'da taraflar arasında ateşkesin ilanı ile kararların uygulanmasına başlanmıştır.

Türkiye, UNIFIL harekâtına 15 Ekim 2006 tarihinden itibaren, UNIFIL Deniz Görev Kuvvetine, Deniz Kuvvetleri Komutanlığımıza ait bir fırkateyn görevlendirilerek katkı sağlamaya başlamıştır. 20 Ekim 2006 – 02 Eylül 2013 tarihleri arasında, Türk İstihkâm İnşaat Bölüğü, Sur şehri yakınlarındaki üs bölgesinde konuşlanarak UNIFIL kapsamında görev yapmıştır. Ayrıca, BM tarafından belirlenen esaslar dâhilinde UNIFIL Harekâtına katılan unsurların, Mersin Limanı'nı kullanmalarına müsaade edilmiştir.

Lübnan Türk İstihkâm İnşaat Bölüğünün icra ettiği destek faaliyetleri arasında karargâh binası inşası, atık su hattı inşası, çevre yolu inşası, helikopter pisti inşası, elektrik hattı inşası, bakım onarım tesisleri ofis binası inşası ve muhabere hatlarının yer altına alınması yer almıştır. Ayrıca, Lübnan Türk İstihkâm İnşaat Bölüğünce, Lübnan'da görev yapan diğer ülkelere çeşitli projelerde istihkâm desteği sağlanmıştır.

Hâlihazırda harekâta bir korvet ile katkı sağlanmaktadır. Ayrıca UNIFIL Karargâhında iki Türk Subay görev yapmaktadır.

BM Somali Yardım Misyonu (United Nations Assistance Mission in Somalia -UNSOM)

BM Somali Yardım Misyonunda (United Nations Assistance Mission in Somalia-UNSOM) BMGK’nın 02 Mayıs 2013 tarihinde aldığı 2102 (2013) sayılı karara istinaden kurulmuştur. BM tarafından yapılan talebe istinaden, Türkiye’den bir personel, 2015 yılından itibaren UNSOM Askeri Danışman kadrosunda görev yapmaktadır.

Birleşik Görev Kuvveti 150/151 (Combined Task Force 150/151 - CTF 150/151)

Türkiye, BM Güvenlik Konseyi’nin en son 2442 (2018) sayılı kararı çerçevesinde, korsanlık/deniz haydutluğu ve silahlı soygun eylemleriyle mücadele amacıyla yürütülen uluslararası çabalara destek vermek üzere, Türk Silahlı Kuvvetleri deniz unsurlarını dost ve müttefik ülke deniz kuvvetleri ile birlikte Aden Körfezi, Somali karasuları ve açıkları ile mücavir bölgelerde görevlendirmiştir.

Türkiye bölgedeki faaliyetlere, Birleşik Görev Kuvveti-150/151 (CTF-150/151) kapsamında gemi görevlendirerek veya milli kontroldeki gemiler vasıtasıyla katkı sağlamaktadır.

Türkiye, altıncı kez CTF-151 Komutanlığını deruhte etmektedir.

Deniz Muhafızı Harekâtı (Operation Sea Guardian-OSG)

Etkin Çaba Harekâtı beşinci madde kapsamından çıkarılarak deniz güvenliği Harekâtları kapsamında Deniz Muhafızı Harekâtına (DMH) dönüştürülmüştür. 09 Kasım 2016 tarihinden itibaren icra edilmektedir.

DMH kapsamında denizde durumsal farkındalığının sağlanmasına destek, denizde terörizmle mücadeleye destek ve deniz güvenliği için kapasite oluşturma harekâtları icra edilmektedir.

Türkiye tarafından DMH’na bir denizaltı, bir fırkateyn, bir korvet, bir Deniz Karakol Uçağı (4 sorti/ay), HİK uçuşu (1-2 sorti/ay) ve Aksaz Deniz Üssü ile katkı sağlanmaktadır. Ayrıca, Deniz Güvenliği Mükemmeliyet Merkezi Mobil Eğitim Timleri vasıtasıyla Deniz Özel Kuvvetler Unsur K.lığı görevi icra edilmektedir.

NATO Daimi Deniz Görev Gücü (Standing Naval Force-SNF)

Daimi Deniz Kuvveti (SNF), NATO Mukabele Kuvveti’ne (NATO Response Force-NRF) bağlı Çok Yüksek Hazırlıklı Müşterek Görev Kuvveti’nin (VJTF) deniz unsuru olarak 5’inci madde kapsamındaki operasyonlar ile bunun dışında kalan kriz mukabele operasyonları için üstün nitelikli bir deniz kabiliyeti sunmaktadır.

Türkiye, Daimi Deniz Görev Kuvveti’ne, Deniz Muhafızı Harekâtı’nda olduğu gibi önemli destek sağlamaktadır. Bu kapsamda, 2-3 aylık periyotlarla SNMG-2’ye yılda dört defa, SNMG-1’e bir defa fırkateyn katkısı yapılmakta, SNMCMG-2’ye ise 2-3 aylık periyotlarla yılda 4-5 defa mayın avlama gemisi tahsis edilmektedir.

Savunma Kapasitesi İnşası (Defence Capacity Building-DCB) Girişimi

2014 NATO Galler Zirvesi’nde, istikrar ve güvenliğin sağlanması ile muhtemel krizlerin önlenmesi maksadıyla, ortaklık ülkelerine savunma ve güvenlik alanında eğitim, danışmanlık ve yardım desteği sağlanmasına ilişkin “Savunma Kapasitesi İnşası (DCB) Girişimi” başlatılmasına karar verilmiştir.

Gürcistan, Ürdün, Moldova, Irak ve Tunus DCB sürecinde yer almaktadır. Türkiye, söz konusu ülkelere eğitim ve danışmanlık desteği sağlamakta, ayrıca DCB Emanet Fonuna 1,1 milyon Avro aktarma taahhüdünde bulunmuştur. Günümüze kadar aktarılan miktar 550.000 avrodur.

Türkiye, Gürcistan DCB faaliyetlerine “Havacılık” konusunda lider ülke sorumluluğunu üstlenerek ve “Deniz Güvenliği”, “Askerî Polis” ile “Havacılık” alanlarında uzman personel katkısı sağlayarak destek olmaktadır. Ayrıca Müşterek Eğitim ve Değerlendirme Merkezi (JTEC) faaliyetleri kapsamında 200.000 avro katkıda bulunulmuştur.

Moldova DCB Paketi’ne, "Stratejik Tehditler ve Askerî Riskler Uzmanı" ile "Hukuk Uzmanı" kadrolarını doldurmak suretiyle ve Askerî Tıp alanında 100.000 avro ile destek sağlanmıştır.

Irak DCB faaliyeti kapsamında, Türkiye, Ocak 2017 ayında başlayan NATO’nun Irak’taki Eğitim ve Kapasite İnşası (NTCB-I) faaliyetine “Senior Advisor Explosive Hazard (OF5)” kadrosunu doldurmak suretiyle katkı sağlamaktadır. Bu faaliyetin 2018 yılında Irak NATO Misyanu’na dönüşmesi sonrasında da oluşturulan bölgesel kriz kadrolarına katkıda bulunulmuştur. Ayrıca gönderilmesi taahhüt edilen Mobil Eğitim Timi (MTT) ile Irak Güvenlik Kuvvetlerine eğitim sağlanması; kuvvet koruma birliği ile Taji Bölgesi’nin güvenliğinin sağlanmasına katkıda bulunulması planlanmıştır. Irak’taki el yapımı patlayıcıların (EYP) bulunması ve imhasına yönelik oluşturulan timlere uzman görevlendirilmektedir.

Ürdün’deki Ürdün Millî Güvenlik ve Kriz Merkezine 100.000 avro destek sağlanmıştır.

NATO Erken İkaz ve Kontrol Kuvvetine (NATO Airborne Early Warning & Control Force NAEW&C) Konya İleri Üs Desteği

Milli HİK uçaklarımız ile Güvence Tedbirleri kapsamındaki uçuşlara ve Deniz Muhafızı Harekâtına destek verilmektedir.

NATO AWACS (E-3A) uçakları tarafından Türkiye’ye Uyarlanmış Güvence Tedbirleri kapsamındaki uçuşların bir bölümü, DEAŞ ile Mücadele Küresel Koalisyonu kapsamındaki uçuşların tamamı FOB-Konya’dan gerçekleştirilmektedir.

Ayrıca; Güvence Tedbirleri kapsamında Romanya üzerinde uçuş icra eden NATO AWACS uçaklarına havadan yakıt ikmali desteği verilmektedir.

NATO Irak Misyonu (NATO Mission Iraq - NMI)

DAEŞ terör örgütünün Irak’taki etkinliğini önemli ölçüde kaybetmesi üzerine 2018 yılı Ocak ayında NAC tarafından NATO Eğitim ve Kapasite İnşa Faaliyeti - Irak’ın (NATO Training and Capability Building - Iraq (NTCB-I)) NATO Misyonu Irak (NMI)’a dönüştürülerek devam etmesi kararlaştırılmıştır.

Türkiye NATO Irak Misyonu (NMI) kadrolarına 25 karargâh personeli ve 61 kişilik kuvvet koruma birliği ile destek sağlamayı taahhüt etmiştir. Karargâh personeli NMI görevine başlamış ancak 2020 yılı Ocak ayında meydana gelen gelişmeler sonrasında kademeli olarak geri çekilmiştir.

GEÇMİŞ DÖNEMDE KATKI SAĞLANAN ULUSLARARASI GÖZLEM GÖREVLERİ:

BM İran-Irak Askerî Gözlemci Grubu (UN Iran – Iraq Military Observer Group - UNIIMOG)

İran-Irak harbini müteakip, tarafların ateşkes anlaşmasına uymalarını gözlemlemek ve birliklerin çekilmesine nezaret etmek maksadıyla UNIIMOG misyonu tesis edilmiştir. Türkiye, Ağustos 1988-Mayıs 1991 tarihleri arasında misyona askerî gözlemci görevlendirmiştir.

BM Irak-Kuveyt Askerî Gözlem Misyonu (UN Iraq – Kuwait Observation Mission - UNIKOM)

Irak-Kuveyt sınırındaki askerden arındırılmış bölgeyi gözlemleyerek sınır ihlallerini caydırmak ve düşmanca eylemlerin rapor edilmesi amacıyla, Nisan 1991'de UNIKOM misyonu teşkil edilmiştir.

Türkiye, UNIKOM'a Mayıs 1991-Mart 2003 arasındaki dönemde katkı sağlamıştır.

BM Gürcistan Gözlem Misyonu (UN Observer Mission in Georgia-UNOMIG)

BM Güvenlik Konseyi'nin 24 Ağustos 1993 tarih ve 858 sayılı kararı ile UNOMIG teşkil edilmiştir. Türkiye, 2009 yılında kapanan misyona 1994-2009 yılları arasında personel katkısı sağlamıştır.

El Halil'deki Uluslararası Geçici Mevcudiyet (Temporary International Presence in Hebron -TIPH)

İsrail ile Filistin Kurtuluş Örgütü arasında, 1985-1997 yılları arasında sürdürülen görüşmelerin sonucunda TIPH teşkil edilmiştir.

TIPH adlı uluslararası gözlemcilik görevine, Şubat 1997-Nisan 2008 tarihleri arasında personel katkısı sağlanmıştır.

AGİT Kosova Denetim Misyonu (OSCE Kosova Verification Mission – OSCE KVM)

Kosova'da teşkil edilen Denetim Misyonuna, Mayıs-Eylül 1999 ayları arasında personel katkısı sağlanmıştır.

AGİT Gürcistan Sınır Gözlem Misyonu (OSCE Border Monitoring Operation - OSCE BMO)

Rusya Federasyonu'nun Çeçenistan'a yönelik harekâtından kaynaklanan mülteci akını nedeniyle Gürcistan-Çeçenistan sınırında oluşturulan AGİT Gözlem Misyonunda Şubat 2000- Aralık 2004 arasında personel katkısı sağlanmıştır.

Misyon, 2004 yılında görev ve sorumlulukları değiştirilerek genişletilmiştir. Bu kapsamda Gürcistan'daki gelişmelerin takip edilmesi amacıyla tesis edilen AGİT Gürcistan Gözlem misyonuna, Türkiye Haziran 2006-2009 döneminde personel katkısı sağlamıştır.

BM Doğu Timor Destek Misyonu (UN-Mission of Support in East Timor - UNMISET)

Doğu Timor'da barış, güvenlik ve istikrarın sağlanması amacıyla, Ekim 1999'da UNTAET adı altında bir BM misyonu teşkil edilmiştir. Misyon, Mayıs 2002 tarihinde Doğu Timor'un bağımsızlığını kazanması ile UNMISET adını almıştır.

Türkiye, Şubat 2000-Mayıs 2004 arasında (önce UNTAET, mütakiben UNMISET'e) katkı sağlamıştır.

BM Bosna-Hersek Misyonu (UN Mission in Bosnia-Herzegovina - UNMIBH)

BM Bosna Hersek Misyonu "Askerî Danışmanlar Timi"ne Ocak 2001-Ocak 2002 tarihleri arasında katkı sağlanmıştır.

Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde AB Polis Misyonu (EUPOL KINSHASA)

AB, BM ile koordineli olarak Nisan 2005 tarihinden itibaren Kinshasa/Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde polis misyonu başlatmıştır. Söz konusu misyona, Haziran 2006-Haziran 2007 tarihleri arasında personel katkısı sağlanmıştır.